آشنایی با 4 علت اصلی تنگی حالب و بررسی مهم ترین روش های درمان آن

حالب لوله ای است که ادرار را از کلیه به مثانه می رساند. تنگی حالب (Ureteral strictures) به باریک شدن این لوله در بخش یا بخش هایی از طول آن اشاره دارد. این باریک شدن می تواند جریان طبیعی ادرار را مسدود کند و منجر به مشکلات مختلف ادراری شود. تنگی می تواند در هر نقطه از حالب رخ دهد و می تواند یک یا هر دو حالب را درگیر کند. آنچه در این مقاله می خوانیم توضیحات ساده ای در خصوص تنگی حالب است و خواندن آن می تواند برایتان مفید باشد.

علت تنگی حالب چیست؟

این بیماری معمولاً در اثر تشکیل بافت اسکار یا زخم در مجرای حالب ایجاد می شود. این مشکل می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد که در ادامه آن ها را بررسی کرده ایم. وجود بافت اسکار به تدریج حالب را باریک می کند و باعث می شود ادرار آزادانه از آن عبور نکند. این مساله می تواند منجر به انسداد ادرار، آسیب کلیه و سایر عوارض دیگر شود.

عوامل متعددی می توانند در بروز زخم و اسکار حالب نقش داشته باشند. برخی از علل رایج عبارتند از:

• انجام جراحی‌های قبلی: عمل هایی مانند پیوند کلیه، برداشتن سنگ حالب یا جراحی‌های بازسازی مثانه می‌تواند منجر به ایجاد اسکار و تنگی‌های بعدی شود.
• وجود عفونت های دستگاه ادراری: عفونت های مکرر یا شدید در دستگاه ادراری می تواند باعث التهاب و زخم در حالب شود.
• سنگ کلیه: سنگ کلیه بزرگ یا متعدد می تواند به حالب آسیب برساند و باعث تنگی آن شود.
• وارد شدن ضربه یا تروما به دستگاه ادراری: صدمات وارده به دستگاه ادراری، مانند تصادفات یا شکستگی لگن، می تواند منجر به تنگی حالب شود.

علائم و نشانه های این بیماری چیست؟

نشانه های تنگی بسته به شدت و محل آن می تواند متفاوت باشد. برخی از  علائم تنگی حالب عبارتند از:

• درد پهلو یا شکم
• هماچوری (خون در ادرار)
• تکرر ادرار
• عفونت های دستگاه ادراری
• مشکل یا درد در هنگام ادرار کردن
• بی اختیاری ادرار
• تورم یا نفخ در شکم

اگر هر یک از این علائم را تجربه می کنید، بسیار مهم است که برای ارزیابی و تشخیص مناسب با یک متخصص کلیه و مجاری ادراری مشورت کنید.

تنگی حالب چطور تشخیص داده می شود؟

پزشک متخصص کلیه و مجاری ادراری یا اورولوژیت برای تشخیص اولیه، معمولا ابتدا یک معاینه فیزیکی انجام می دهد، سپس سوابق پزشکی شما را مورد بررسی قرار می دهد.

برای اینکه تشخیص دقیق تری داشته باشد، متخصص اورولوژی معمولا درخواست آزمایش کشت ادرار می دهند تا علائم عفونت یا وجود خون در ادرار را بررسی کنند. همچنین تست های تصویربرداری مانند سونوگرافی، سی تی اسکن و یا گاهی اوقات ممکن است ام آر آی تجویز شود.

روش های درمان تنگی حالب چیست؟

گزینه های درمان تنگی حالب به شدت، محل و علت اصلی تنگی بستگی دارد. برخی از گزینه های درمانی رایج عبارتند از:

+ دارو درمانی

در برخی موارد، ممکن است داروهایی برای کنترل علائمی مانند درد یا عفونت مجاری ادراری تجویز شود. با این حال، داروها به تنهایی نمی توانند مشکل تنگی را درمان کنند و اغلب در ترکیب با سایر درمان های دیگر استفاده می شوند.

+ استنت گذاری حالب

استنت گذاری حالب شامل قرار دادن یک لوله نازک (استنت) در حالب است تا آن را باز نگه داشته و اجازه دهد ادرار آزادانه جریان داشته باشد. بسته به شدت تنگی حالب، استنت می تواند موقت یا دائمی باشد. اینکه آیا این روش برای مورد خاص شما مناسب است یا خیر حتما باید توسط پزشک متخصص تشخیص داده شود.

+ یورتروپلاستی (جراحی باز برای رفع تنگی مجرا)

یورتروپلاستی (Ureteroplasty) یک عمل جراحی با هدف ترمیم یا بازسازی لوله حالب است. این عمل شامل برداشتن بافت اسکار (آسیب دیده) و اتصال مجدد به بخش های سالم حالب است. یورتروپلاستی را می توان با استفاده از تکنیک های مختلفی از جمله جراحی باز یا روش های کم تهاجمی مانند لاپاراسکوپی یا جراحی با کمک ربات نیز انجام داد.

+ ری ایمپلنت یا دوباره کاشتن حالب

کاشت مجدد حالب یک روش جراحی است که اغلب برای برطرف کردن تنگی های پیچیده تر یا آن هایی که به طور مکرر بروز می کنند، استفاده می شود. این جراحی شامل جدا کردن حالب از مثانه و اتصال مجدد آن در موقعیتی متفاوت برای دور زدن تنگی است. کاشت مجدد حالب ممکن است در مواردی که سایر گزینه های درمانی ناموفق بوده یا مناسب نیستند تجویز شود.

عوارض تنگی حالب چیست؟

در صورت عدم درمان، تنگی حالب می تواند منجر به عوارض مختلفی شود. برخی از این عوارض عبارتند از:

• آسیب کلیه: انسداد جریان ادرار می تواند باعث ایجاد فشار در کلیه ها شود. همین مساله منجر به آسیب کلیه یا نارسایی آن خواهد شد.
• عفونت مجاری ادراری: راکد بودن ادرار ناشی از تنگی می تواند خطر ابتلا به عفونت مجاری ادراری را تا حد زیادی افزایش دهد.
• هیدرونفروز: این وضعیت زمانی رخ می دهد که کلیه به دلیل تجمع ادرار ناشی از تنگی، بزرگ تر از حالت طبیعی می شود.
• بی اختیاری ادرار: تنگی شدید حالب می تواند منجر به ناتوانی در کنترل جریان ادرار و در نتیجه بی اختیاری ادرار شود.

چطور از تنگی حالب پیشگیری کنیم؟

پیشگیری از این مشکل به خصوص اگر ناشی از عواملی مانند جراحی های قبلی یا ضربه باشد، به این سادگی ها هم نیست و شاید اصلا ممکن نباشید. با این حال، با انجام چند اقدام زیر می توان خطر ابتلاء به آن را به شدت کاهش داد:

• به اندازه کافی آب بنوشید: نوشیدن مقدار کافی آب می تواند به جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه که خود می تواند به تنگی حالب منجر شود کمک می کند.
• رابطه جنسی ایمنی داشته باشید: انجام اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از عفونت های مقاربتی می تواند خطر ابتلا به عفونت های دستگاه ادراری را کاهش دهد و در نتیجه احتمال تنگی نیز کاهش میابد.
• دستورالعمل‌های پس از جراحی را دنبال کنید: اگر تحت هر گونه عمل یا جراحی مجاری ادراری قرار گرفته‌اید، برای به حداقل رساندن خطر تنگی، باید از دستورالعمل‌های پزشک خود در طول مراقبت‌های بعد از جراحی پیروی کنید.

درمان تنگی حالب بدون جراحی چیست؟

علاوه بر درمان‌های مختلف پزشکی (جراحی و غیر جراحی)، می‌توانیم دست به دامان برخی روش‌های غیرجراحی نیز شویم. در واقع، افراِد مبتلا می توانند ابتدا از کمک‌های پزشکی بهره‌مند شده و دستورالعمل های پزشکِ خود را مو به مو دنبال کنند. و در کنار آن، بنا به صلاحدید پزشک، اقدامات دیگری نیز انجام دهند. این اقدامات می تواند به درمان کلی تنگی حالب کمک کنند و بنابراین مکمل هستند. برخی از این روش های عبارتند از:

• پیروی از یک رژیم غذایی سالم: خوردن یک رژیم غذایی متعادل که حاوی نمک کم و و تا حد امکان بدون غذاهای فرآوری شده باشد می تواند به حفظ سلامت کلی کلیه کمک کند.
• مدیریت عفونت های دستگاه ادراری: برای پیشگیری از بروز عفونت های دستگاه ادراری یا بدتر شدن آن اقداماتی انجام دهید (مثلا بهداشت را رعایت کنید، مراقب رابطه جنسی باشید و …)
• ترک سیگار: سیگار می تواند عملکرد کلیه ها را با چالش روبرو کرده و روند بهبودی هر بیماری را مختل کند. ترک سیگار می تواند سلامت کلی دستگاه ادرار را بهبود بخشد.
• داشتن فعالیت بدنی کافی: ورزش منظم می تواند سلامت کلی از جمله عملکرد کلیه را بهبود دهد و به طور کلی به برای بهبود مشکلاتی مانند تنگی حالب خوب است.

پاسخ به سوالات رایج درباره درمان تنگی حالب