دلایل واریکوسل یا “واریس بیضه در مردان” چیست؟ (ازعلائم تا تمام روش های درمان)

در این نوشتار توضیحات کاملی در خصوص بیماری واریکوسل ارائه شده، چنانچه تصور می‌کنید ممکن است با این بیماری روبرو باشید خواندن این نوشتار می‌تواند برایتان بسیار مفید باشد.

واریکوسل چیست و چه علائمی دارد؟

به واریسی شدن وریدهای بیضه، واریکوسل (varicocele) گفته می‌شود. منظور از وریدها در این تعریف، رگ‌هایی هستند که خون را از بیضه و کیسه نگهدارنده آن به سمت قلب برمی گرداند است. در واقع این رگ‌ها با نام عامیانه سیاهرگ شناخته می‌شوند. زمانی که این رگ‌ها اصطلاحاً واریسی (یا گشاد) یا بزرگ شده و به صورت یک شبکه پیچشی در بیایند گفته می‌شود که واریکوسل اتفاق افتاده.

بیشتر مردانی که از این مشکل رنج می‌برند حتی خودشان خبر ندارند که واریکوسل دارند. اما به مرور زمان ممکن است با بدتر شدن وضعیتِ سیاه رگ‌های بیضه، علائمی بروز کند که خبر از این بیماری می دهد.

علائم واریکوسل چیست؟

علائم ظاهری واریکوسل عبارتند از:

• تورم قابل مشاهده یا قابل لمس در اطراف کیسه بیضه: این بیماری اغلب به صورت توده یا تورم در کیسه بیضه ظاهر می شود. ممکن است هنگام ایستادن یا زور زدن بیشتر قابل توجه باشد و ممکن است شبیه یک کیسه پر از زوائد کِرمی شکل باشد.
• ناراحتی یا درد بیضه: واریکوسل می تواند باعث درد یا ناراحتی در بیضه آسیب دیده شود. درد ممکن است از خفیف تا متوسط متفاوت باشد و ممکن است در طول روز بدتر شود.
• احساس سنگینی یا کشیدگی: برخی از افراد مبتلا به این بیماری، ممکن است به دلیل بزرگ شدن وریدهای کیسه بیضه احساس سنگینی یا کشیدگی کیسه بیضه را تجربه کنند.
• آتروفی بیضه (نادر): در برخی موارد، واریکوسل می تواند منجر به آتروفی بیضه شود. آتذوفی به کوچک شدن یا کاهش اندازه هر یک از بیضه های آسیب دیده اشاره دارد.
• مشکلات باروری: واریسی شدن وریدهای بیضه معمولاً با ناباروری مردان مرتبط است. این وریدهای آسیب دیده می توانند بر تولید و کیفیت اسپرم تأثیر بگذارند و به طور بالقوه منجر به کاهش باروری یا ناباروری شوند.

📌 بیشتر بخوانید : علائم واریکوسل چیست ؟

توجه به این نکته ضروری است که واریس بیضه در مردان لزوماً علائمی ندارد و این بیماری را می توان در طول معاینه فیزیکی معمولی تشخیص داد. اگر مشکوک به واریکوسل هستید یا علائم نگران کننده ای را تجربه می کنید، توصیه می شود برای ارزیابی و راهنمایی مناسب با یک متخصص ارولوژیست مشورت کنید.

علت واریکوسل چیست؟

در پاسخ به این سوال که علت واریکوسل چیست باید گفت که،مشابه سایر ارگان‌های بدن، بیضه‌ها با دو عدد شریان یا سرخرگ، خون غنی از اکسیژن را دریافت می‌کنند و دو عدد ورید یا سیاهرگ نیز از آن‌ها خارج می‌شود که خون دارای دی اکسید کربن را به سمت قلب بر می‌گرداند.

زمانی که وریدها یا سیاهرگ‌ها دچار مشکل ساختاری شوند ممکن است واریکوسل شکل بگیرد. در واقع این رگ‌ها دریچه‌های یک طرفه دارند. اگر به هر دلیل این دریچه‌ها به مشکل بربخورند، خون بیضه‌ها در بخشی از ورید به دام افتاده و این تجمع خونی باعث گشاد شدن وریدها می‌شود.

واریکوسل بیشتر در چه سنی رخ می دهد ؟

نحوه تشخیص واریسی شدن رگ‌های بیشه

علائم ظاهری واریکوسل معمولاً توسط بیماران به وسیله خودآزمایی کیسه بیضه یا در طی یک معاینه معمولی توسط پزشک تشخیص داده می‌شود. بیماران وضعیت واریسی شدن سیاهرگ‌های بیضه را به دلیل ظاهر و احساسشان به عنوان “کیسه‌ای از کرم” توصیف می‌ کنند. در بررسی واریکوسل، اورولوژیست معمولاً با ایستادن بیمار، با استفاده از تکنیک “مانور والسالوا”، وریدهای بزرگ شده را بررسی می‌کند. همچنین اگر نیاز باشد،دکتر اورولوژی می‌تواند آزمایش سونوگرافی کیسه بیضه را تجویز کند.

📌بیشتر بخوانید : نشانه های بیماری پیرونی چیست ؟

در تست سونوگرافی، وریدهای بزرگ شده با پهنای بیشتر از 3 میلی‌متر و خونریزی در طول مانور والسالوا به‌عنوان نشانه‌های واریکوسل در نظر گرفته می‌شوند. همچنین، سونوگرافی می‌تواند اندازه بیضه‌ها را نشان داده و در تصمیم‌گیری درباره نحوه درمان این بیماری در نوجوانان مؤثر باشد. البته در نظر داشته باشید در صورتی که در طول معاینه فیزیکی وریدهای واریسی احساس نشود، نیازی به سونوگرافی نیست.

📌مقاله مرتبط : آیا درمان واریکوسل با دارو ممکن است ؟

درمان واریکوسل چیست؟

علائم واریکوسل که شامل واریسی شدن وریدهای بیضه است معمولاً درمان نمی‌شود به عبارت دیگر قرار نیست هرکسی که با این بیماری تشخیص داده شود حتماً پروسه درمان را شروع کند مگر در صورتی که مشکلاتی مانند درد، مشکلات باروری، تجزیه و تحلیل غیرطبیعی منی یا رشد کندتر یک بیضه نسبت به دیگری وجود داشته باشد. همچنین هیچ دارویی برای پیشگیری یا درمان واریسی شدن وریدهای بیضه وجود ندارد، اما داروهای مسکن ممکن است به کاهش درد کمک کنند.

در صورت نیاز، جراحی به عنوان روش اصلی درمان واریکوسل استفاده می‌شود، اما آمبولیزاسیون نیز به عنوان یک گزینه درمانی غیر جراحی وجود دارد که در آن وریدهای دارای مشکل با استفاده از انسداد مختصر به صورت موقتی بسته می‌شوند.

📌مقاله مرتبط : هزینه عمل واریکوسل چقدر است ؟

درمان با عمل جراحی

اگر کنجکاو هستید که عمل واریکوسل چیست باید بدانید که شکل های مختلفی از عمل برای این مشکل وجود دارد که همه آنها به مسدود کردن جریان خون در وریدهای شبکه پامپینی فرم (pampiniform) مربوطه می‌پردازند. این روش‌ها شامل جراحی تحت بیهوشی عمومی هستند و دو روش شایع عمل جراحی واریکوسل عبارتند از:

1. عمل واریکوسلکتومی میکروسکوپی

در این روش، جراح یک برش ۱ سانتی‌متری بالای کیسه بیضه زده و با استفاده از میکروسکوپ، تمام وریدهای کوچک را مسدود می‌کند، اما از مسدود کردن مجرای وازدفران، شریان بیضه و تخلیه لنفاوی اجتناب می‌کند. این عمل حدود ۱-۳ ساعت طول می‌کشد و بیمار در همان روز می‌تواند به خانه بازگردد.

2. عمل واریکوسلکتومی لاپاراسکوپی

در این روش، جراح لوله‌های نازکی را در شکم بیمار وارد می‌کند و اقدام به بستن وریدهای مشکل دار می‌کند. این روش کوتاه‌تر است و حدود ۳۰ تا ۴۰ دقیقه طول می‌کشد. بیمار در همان روز می‌تواند به خانه بازگردد.

📌پیش گیری از واریکوسل : برای جلوگیری از واریکوسل چه باید کرد ؟

یکی دیگر از روش‌های جراحی این است که جراح برش را ایجاد کرده و بدون کمک از دو روش بالا، به صورت دستی اقدام به ترمیم و مسدود کردن وریدهای مشکل دار کرده و انتهای آن‌ها را با کمک نخ بخیه‌های نازک مسدود می‌کند. در هر صورت، قبل از تصمیم‌گیری درباره جراحی واریکوسل، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید و روش جراحی مناسب برای شرایط خود را تعیین کنید.

اقدامات و مراقبت های بعد از عمل جراحی چیست ؟

پس از انجام عمل جراحی لازم است که در ابتدا با دقت به توصیه های پزشک خود توجه نمائید. برخی از نکات و اقدامات پس از عمل عبارتند از :

• بهتر است چند ساعت پس از انجام عمل شروع به مصرف مایعات نمائید
• نخستین روز پس از جراحی می توانید به صورت محدود حرکت نمائید
• مصرف داروهایی که توسط پزشک تجویز شده اند الزامی ست
• اگر 2 الی 3 روز بعد از عمل، جای زخم آن ترشخ نداشته باشد، با مشورت پزشک می توانید پانسمان را بردارید
• دید و بازدید را یک هفته پس از عمل انجام دهید
• برای شروع فعالیت های روزمره عجله نکنید و بهتر است دو هفته پس از عمل آن را شروع کنید

📌 بیشتر بخوانید : همه چیز درباره ی بیماری فتق بیضه

درمان آمبولیزاسیون از طریق پوست

آمبولیزه کردن واریکوسل، یک روش درمانی سرپایی برای واریکوسل است که حدود 90 درصد موفقیت درمانی دارد. این روش کم‌تهاجم و بدون نیاز به برش آنچنانی است که توسط کاتتر صورت می‌گیرد و معمولاً کمتر از یک ساعت زمان نیاز دارد.

در این عمل دکتر محال ممکن است داروهای تسکین دهنده درد را قبل از شروع پروسه برای بیمار تجویز کند و با یک برش کوچک در ناحیه کشاله ران، کاتتری را وارد بدن کند تا به رگ فمورال برسد. با استفاده از یک رنگ کنتراست، رگ‌های واریسی شده پیدا شده و روی نمایشگر نشان داده خواهند شد. سپس پزشک رگ‌ها را مسدود می‌کند در نتیجه، جریان خون به رگ‌های مشکل دار متوقف شده و واریکوسل به طور طبیعی کوچک و نهایتاً از بین خواهد رفت.

بعد از درمان با دو روش بالا چه در انتظار بیمار خواهد بود؟

برای جراحی 10 تا 14 روز و پس از آمبولیزاسیون برای 7 تا 10 روز نباید ورزش کنند. اغلب بیماران 5 تا 7 روز پس از جراحی و یک تا دو روز پس از آمبولیزاسیون می توانند به سر کار خود بازگردند. در صورت انجام جراحی برای مشکلات باروری، تجزیه و تحلیل مایع منی سه تا چهار ماه بعد انجام می‌شود.

تأثیر ترمیم واریکوسل بر باروری هنوز مشخص نیست. اما برخی مطالعات نشان می‌دهند که باروری پس از ترمیم واریکوسل بهتر می‌شود. در حالی که مطالعات دیگر اینطور نیستند. همچنین، کیفیت مایع منی در حدود 6 مرد از هر 10 مرد نابارور پس از ترمیم واریکوسل بهبود می‌یابد. درمان واریکوسل باید در کنار سایر گزینه‌های درمانی باروری مورد توجه قرار گیرد. در بین نوجوانان که دلیل اصلی جراحی رشد آهسته بیضه است، رشد بیضه ممکن است افزایش یابد یا حتی چنین نشود.

📌مقاله مرتبط: بهبود باروری بعد از جراحی واریکوسل چگونه ممکن می شود ؟

پاسخ به سؤالات رایج درباره بیماری واریکوسل

اگر تصمیم بگیرم که تحت درمان قرار نگیرم چه اتفاقی می افتد؟

از بین مردانی که وریدهای بیضه واریسی دارند فقط یک نفر از هر پنج مرد برای فرزندآوری مشکل دارند. در صورتی که تصمیم بگیرید تحت درمان قرار نگیرید، ممکن است مشکلاتی در آینده در باروری شما به وجود آید.

بهتر است تجزیه و تحلیل مایع منی خود را بعد از 16 سالگی انجام داده و در صورت طبیعی بودن، هر 2 تا 3 سال یک بار آنالیز اسپرم را تکرار کنید، زیرا کیفیت اسپرم با گذشت زمان کاهش می‌یابد. مشکلات باروری ممکن است سال‌ها بعدظاهر شوند، حتی اگر در ابتدا دیده نشوند.

بنابراین، توصیه می‌شود در صورت بروز مشکلات باروری در آینده، به پزشک مراجعه کنید و در صورت لزوم، تحت درمان مناسب قرار بگیرید. در هر صورت، مشورت با پزشک خود و انجام تست‌های مناسب می‌تواند به شما در تصمیم‌گیری درباره درمان واریکوسل و جلوگیری از مشکلات باروری در آینده کمک کند.

پسر نوجوانم به بیماری واریکوسل مبتلا شد. آیا این باید رفع شود؟

درمان واریکوسل نوجوانان بستگی به شرایط آن‌ها دارد. در صورت وجود درد، بیضه کوچکتر یا تجزیه و تحلیل مایع منی غیرطبیعی، ترمیم واریکوسل در نوجوانان می‌تواند انتخاب خوبی باشد. همچنین در نوجوانان بزرگتر تر، تجزیه و تحلیل مایع منی می‌تواند نشان دهد که آیا ترمیم وریدها به آن‌ها کمک می‌کند یا خیر. بهترین راهکار برای درمان علائم واریکوسل نوجوانان، مشورت با پزشک اورولوژیست است.

من هیچ علامتی ندارم، اما آرزوی بچه دار شدن دارم. آیا باید واریکوسل خود را ترمیم کنم؟

به عنوان یک قاعده، واریکوسل اگر بدون علامت باشد نیازی به ترمیم ندارد. اکثر پزشکان بر این باور هستند که اگر واریسی شدن سیاهرگهای بیضه علامتی ایجاد نکند، عدم درمان لزوماً باعث بروز مشکلات نمی شود. اما در هر صورت اگر نگرانی در مورد باروری وجود داشته باشد، می‌توان آنالیز مایع منی را انجام داد تا ببیند آیا واریکوسل به کیفیت اسپرم‌ها آسیب رسانده یا خیر.

من با وجود بیماری واریکوسل، درد دارم برای کاهش درد چه کنم؟

در صورتی که با با واریسی شدن وریدهای بیضه روبرو بوده و همزمان درد نیز تجربه می‌کنید، دنبال کردن روش‌های زیر ممکن است به کاهش درد و علائم واریکوسل کمک کنند:

• حمایت از کیسه بیضه با بند یا لباس زیر مناسب می‌تواند به درد واریکوسل کمک کند.
• خوابیدن به پشت به تخلیه واریکوسل کمک می‌کند و اغلب درد را کاهش می‌دهد.
• مصرف داروهای مسکن (مانند استامینوفن و ایبوپروفن) ممکن است کمک کند.

همچنین، در صورتی که درد شما با روش‌های فوق کنترل نشد، می‌توانید با پزشک خود در مورد ترمیم واریکوسل صحبت کنید. پزشک شما می‌تواند به شما راهکارهای دیگری برای کاهش درد ارائه دهد، مانند مصرف داروهای ضد التهاب، تزریق مواد روی کیسه بیضه، یا درمان جراحی در صورت نیاز. همچنین، بهتر است از فعالیت‌های فیزیکی شدید خودداری کنید و در صورت امکان، استراحت کافی داشته باشید. در نهایت، با مشورت با پزشک خود، راهکار مناسبی برای کاهش درد واریکوسل خود را پیدا کنید.

من به دلایل باروری به ترمیم واریکوسل فکر می‌کنم. چقدر باید منتظر بمانم تا ببینم کیفیت مایع منی من بهتر می‌شود؟

بعد از انجام عمل‌ ترمیم واریکوسل، برای ارزیابی کیفیت مایع منی، بهتر است حداقل سه تا چهار ماه صبر کنید. در این مدت، بدن شما به زمان برای تولید مایع منی نیاز دارد. با این حال، بهتر است توجه داشته باشید که بهبود کیفیت مایع منی ممکن است تا یک سال هم طول بکشد. برخی متخصصین توصیه می‌کنند که برای اطمینان از بهبود کامل، حداقل یک سال بعد از عمل منتظر بمانید تا تست کیفیت مایع منی را انجام دهید.

📌بیشتر بدانید: تفاوت واریکوسل و سرطان بیضه چیست؟

همچنین، در صورت داشتن هرگونه نگرانی یا سؤال در خصوص وضعیت مایع منی پس از عمل، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. پزشک شما می‌تواند شما را راهنمایی کرده و توضیح دهد که چه زمانی برای ارزیابی کیفیت مایع منی باید مراجعه کنید و چگونه باید در صورت نیاز به درمان عمل کنید. همچنین، با رعایت رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و کاهش فشارهای روحی، می‌توانید بهبود کیفیت مایع منی خود را تسریع کنید.

من در حین خودآزمایی توده‌ای روی کیسه بیضه‌ام مشاهده کردم؛ آیا باید نگران باشم؟

در بعضی از موارد، توده‌ها می‌توانند بی‌خطر باشند و تأثیر چندانی بر سلامتی نخواهند داشت. اما موارد دیگر، توده‌ها می‌توانند نشانه‌ای از بیماری‌های جدی از جمله سرطان بیضه باشند که در مجموع برای سلامتی و حتی زندگی افراد تهدید کننده است.

بنابراین، بهتر است برای بررسی دقیق‌تر و تشخیص درست، به زودی به پزشک متخصص اورولوژی مراجعه کنید. پزشک می‌تواند با انجام معاینات فیزیکی و تست‌های تصویری مانند سونوگرافی، تشخیص دقیقی را برای توده‌ای که شما را نگران کرده ارا ئه دهد. در صورت نیاز، درمان مناسب را نیز برای شما تجویز خواهد کرد. به هر حال، در صورت پیدا کردن هرگونه برآمدگی، تغییر شکل یا درد در کیسه بیضه، حتی اگر توده قابل لمس نیست، بهتر است به زودی به پزشک مراجعه کنید.