چرا برگشت ادرار به کلیه (رفلاکس ادرار) اتفاق می افتد و چه عوارضی دارد؟
برگشت ادرار به کلیه، یا رفلاکس ادراری، یکی از مشکلات شایع در سیستم ادراری است که می تواند عوارض جدی برای سلامت کلیوی به همراه داشته باشد. اما چه عواملی باعث بروز این مشکل می شوند؟ چگونه می توان آن را تشخیص داد و درمان کرد؟ آیا تغییرات در سبک زندگی و تغذیه می توانند به پیشگیری از این بیماری کمک کنند؟ در این مقاله، به بررسی جامع این موضوع پرداخته و به سوالات مهمی که ممکن است در ذهن شما باشد، پاسخ خواهیم داد.
شایع ترین دلایل برگشت ادرار به کلیه
بازگشت ادرار به کلیه، می تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. این دلایل به دو دسته اصلی تقسیم می شوند: علل اولیه و علل ثانویه.
- علل اولیه: این نوع برگشت ادرار معمولا به دلیل نقص های مادرزادی در ساختار مجاری ادراری رخ می دهد. در این حالت، دریچه ای که بین حالب و مثانه قرار دارد به درستی عمل نمی کند و ادرار به سمت کلیه ها باز می گردد.
- علل ثانویه: این نوع برگشت ادرار به دلیل مشکلاتی مانند انسداد در مجاری ادراری، عفونت های مکرر ادراری، یا فشار زیاد در مثانه به وجود می آید. این مشکلات می توانند باعث افزایش فشار در مثانه و برگشت ادرار به کلیه ها شوند.
رفلاکس ادرار در چه افرادی شایع است؟
تردید ادرار بیشتر در نوزادان و کودکان خردسال شایع است. این مشکل به ویژه در کودکانی که دچار عفونت های مکرر ادراری هستند، بیشتر دیده می شود. همچنین، دختران بیشتر از پسران به این مشکل مبتلا می شوند.
عوامل دیگری مانند سابقه خانوادگی و نقص های مادرزادی در ساختار مجاری ادراری نیز می توانند خطر ابتلا به رفلاکس ادراری را افزایش دهند.
علائم برگشت ادرار به کلیه چیست؟
علائم برگشت ادرار به کلیه (رفلاکس مثانه به حالب) ممکن است بسته به شدت مشکل متفاوت باشد. برخی افراد ممکن است علائم کمی داشته باشند یا حتی بدون علامت باشند، اما در موارد شدیدتر علائم زیر مشاهده می شود:
1. عفونت های مکرر دستگاه ادراری
یکی از شایع ترین علائم رفلاکس ادراری، عفونت های مکرر در دستگاه ادراری (UTI) است. علائم عفونت ادراری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
+ درد یا سوزش هنگام ادرار
+ تکرر ادرار
+ ادرار بدبو یا کدر
+ وجود خون در ادرار
+ تب یا لرز (در صورت وجود عفونت کلیه)
👈مطلب پیشنهادی: نشانه های عفونت مجاری ادراری چیست؟
2. درد شکم یا پهلو
افراد ممکن است در ناحیه شکم یا پهلو (ناحیه کلیه ها) احساس درد داشته باشند، به ویژه زمانی که عفونت وجود داشته باشد.
3. افزایش فشار خون
رفلاکس شدید و مزمن می تواند به آسیب کلیه ها منجر شود و باعث افزایش فشار خون در برخی بیماران شود.
4. عقب ماندگی رشد در کودکان
در کودکان مبتلا به رفلاکس شدید، ممکن است رشد کندتری مشاهده شود، زیرا بدن ممکن است انرژی بیشتری برای مبارزه با عفونت ها مصرف کند.
5. ادرار غیرطبیعی
وجود خون در ادرار (هماچوری) یا ادرار کف آلود (نشانه پروتئین در ادرار) ممکن است نشان دهنده آسیب کلیه ها باشد.
6. علائم عفونت کلیه (پیلونفریت)
در موارد شدید، برگشن ادرار به کلیه می تواند منجر به عفونت های کلیوی شود که علائم آن شامل:
– تب بالا
– درد شدید پهلو
– حالت تهوع و استفراغ
📌خواندن این نوشته را از دست ندهید :
اگر این علائم را تجربه کردید یا به این بیماری مشکوک هستید، مراجعه به متخصص اورولوژی برای تشخیص و درمان ضروری است. درمان زود هنگام می تواند از آسیب دائمی به کلیه ها جلوگیری کند.
چه درمان هایی برای بازگشت ادرار به کلیه وجود دارد؟
درمان برگشت ادرار به کلیه (رفلاکس مثانه به حالب) بستگی به شدت مشکل، سن بیمار و وجود عوارضی مثل عفونت های ادراری یا آسیب به کلیه ها دارد. روش های درمانی به دو دسته غیرجراحی و جراحی تقسیم می شوند:
درمان های غیر جراحی
- پایش و نظارت منظم: در موارد خفیف رفلاکس، به خصوص در کودکان، پزشکان ممکن است فقط توصیه به نظارت منظم و پیگیری رشد کودک کنند. بسیاری از کودکان با گذر زمان و رشد، بهبود پیدا می کنند زیرا ساختارهای دریچه حالب و مثانه بهتر عمل می کنند.
- داروهای آنتی بیوتیک: در مواردی که عفونت های ادراری مکرر وجود داشته باشد، ممکن است از آنتی بیوتیک های پیشگیری کننده استفاده شود. مصرف دوزهای پایین آنتی بیوتیک می تواند به جلوگیری از عفونت کمک کند و در عین حال به کلیه ها فرصت بهبود دهد.
- تغییرات در سبک زندگی: افزایش مصرف مایعات و کنترل دقیق عفونت های ادراری از جمله درمان خانگی برگشت ادرار به کلیه است که می تواند به کنترل بیماری کمک کند.
- درمان های رفتاری: در مواردی که مشکلات رفتاری مثانه (مثلا نگه داشتن بیش از حد ادرار) وجود دارد، ممکن است پزشک راهکارهایی مثل تمرینات تخلیه منظم مثانه را پیشنهاد دهد.
درمان های جراحی
اگر درمان های غیر جراحی موثر نباشند یا رفلاکس شدید باشد و باعث آسیب به کلیه ها یا عفونت های مکرر شود، ممکن است جراحی ضروری باشد. انواع جراحی ها عبارتند از:
- جراحی ترمیم دریچه حالب (یورتروپلاستی): در این روش، دریچه حالب ترمیم می شود تا عملکرد طبیعی خود را بازیابد و از برگشت ادرار به کلیه جلوگیری کند. این جراحی معمولا موفقیت آمیز است و از طریق جراحی باز یا لاپاروسکوپی انجام می شود.
- تزریق مواد ترمیمی: در برخی موارد، از تزریق موادی مانند ژل های خاص در اطراف محل ورود حالب به مثانه استفاده می شود تا عملکرد دریچه بهبود یابد. این روش کمتر تهاجمی است و معمولا در کودکان انجام می شود.
- جراحی های باز: در موارد نادر و شدید، جراحی باز برای اصلاح حالب ها و مثانه ممکن است انجام شود. این روش ها به دلیل طولانی بودن دوره بهبودی معمولا فقط در شرایط بسیار پیچیده به کار می‌روند.
📍مقاله پیشنهادی : سوزش ادرار در مردان چگونه است ؟
در هر صورت، تصمیم گیری درباره نوع درمان بستگی به نظر پزشک و شرایط فرد بیمار دارد.
عوارض طولانی مدت برگشت ادارار به کلیه چیست؟
عوارض طولانی مدت بازگشت ادرار به کلیه به ویژه در صورت عدم درمان مناسب، مشکلات جدی به همراه دارد. این عوارض عبارتند از:
1. آسیب کلیه (اسکار کلیوی)
برگشت مکرر ادرار به کلیه ها می تواند به تدریج به بافت کلیه ها آسیب برساند. این آسیب ها به نام اسکار کلیوی شناخته می شوند و می توانند عملکرد کلیه را به مرور زمان کاهش دهند. این مساله به ویژه در کودکان می تواند باعث مشکلات جدی در طول زندگی شود.
2. عفونت‌های مکرر کلیه (پیلونفریت)
رفلاکس ادرار خطر عفونت های مکرر کلیه را افزایش می دهد. عفونت های کلیه ممکن است به مشکلات جدی مانند تب بالا، درد شدید و نیاز به بستری منجر شوند. هر بار عفونت می تواند به کلیه آسیب بیشتری برساند و روند اسکار کلیوی را تشدید کند.
💎 نوشته مرتبط : بهترین آنتی بیوتیک برای عفونت ادراری چیست ؟
3. نارسایی مزمن کلیه
آسیب های تدریجی به کلیه ها می توانند باعث نارسایی مزمن کلیه شوند. این وضعیت زمانی رخ می دهد که کلیه ها دیگر قادر به تصفیه موثر خون نباشند، و در نهایت ممکن است بیمار به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز داشته باشد.
4. فشار خون بالا
یکی از عوارض جدی رفلاکس ادراری و آسیب کلیوی ناشی از آن، افزایش فشار خون است. کلیه ها نقشی کلیدی در تنظیم فشار خون دارند و آسیب به آن ها می تواند باعث فشار خون بالا شود که خود خطرات بیشتری مانند بیماری های قلبی و سکته را افزایش می دهد.
5. نارسایی رشد در کودکان
در کودکان، رفلاکس شدید و عفونت های مکرر می تواند منجر به تاخیر در رشد و تکامل شود. کودکانی که دچار این مشکل هستند ممکن است وزن یا قد کمتر از حد طبیعی داشته باشند، زیرا بدن آن ها درگیر مبارزه با عفونت ها و ترمیم آسیب ها است.
6. تشکیل سنگ کلیه
برگشت مداوم ادرار و عفونت های مرتبط می تواند زمینه ساز تشکیل سنگ کلیوی شود. این سنگ ها می توانند باعث درد شدید، انسداد در مسیر ادرار و نیاز به جراحی یا سایر روش های درمانی شوند.
7. مشکلات ادراری در بزرگسالی
در صورت عدم درمان رفلاکس در کودکی، افراد ممکن است در بزرگسالی با مشکلاتی مانند بی اختیاری ادرار، تکرر ادرار یا سایر اختلالات مثانه مواجه شوند.
8. کاهش کیفیت زندگی
عفونت های مکرر و مشکلات ناشی از رفلاکس ادراری، می تواند به کاهش کیفیت زندگی منجر شود. درد، نیاز به مراجعه مکرر به پزشک، مصرف طولانی مدت داروها و نگرانی های مربوط به عملکرد کلیه ها، همگی می توانند بر زندگی روزمره فرد تاثیر منفی بگذارند.
پاسخ به سوالات پرتکرار در مورد رفلاکس ادراری
بله، در برخی موارد، به ویژه در کودکان، برگشت ادرار به کلیه می تواند با رشد و تکامل طبیعی سیستم ادراری بهبود یابد. در واقع، با بزرگ تر شدن کودک، عملکرد دریچه های بین حالب و مثانه ممکن است بهبود یابد و مشکل رفع شود. اما این به شدت رفلاکس بستگی دارد؛ رفلاکس های خفیف تر احتمال بیشتری دارند که به خودی خود بهبود یابند، در حالی که موارد شدیدتر ممکن است نیاز به درمان دارویی یا جراحی داشته باشند.
بله، اگر برگشت ادرار به کلیه درمان نشود، می تواند خطرناک باشد. رفلاکس ادراری می تواند منجر به عفونت های مکرر دستگاه ادراری شود و در موارد شدیدتر باعث آسیب به کلیه ها، اسکار کلیوی و حتی نارسایی کلیه شود. همچنین افزایش خطر فشار خون بالا و مشکلات دیگر وجود دارد.